Türkiye İstatistik Kurumu (TÜİK), merakla beklenen mayıs ayı enflasyon verilerini duyurdu. Açıklanan verilere göre mart ayında enflasyon yüzde 1,53 olarak gerçekleşti. Yıllık enflasyon ise yüzde 35,41 seviyesine ulaştı. Enflasyon yılın ilk dört ayında sırasıyla ocakta yüzde 5,03, şubatta yüzde 2,27, martta yüzde 2,46 ve nisanda yüzde 3 oranında hesaplandı. Bu rakamlarla birlikte TCMB’nin uyguladığı yüzde 46 politika faizi ile TÜİK’in açıkladığı yüzde 35,41’lik yıllık enflasyon verileri arasındaki fark (reel faiz) yüzde 10,59’a yükseldi. Bu oran Türkiye’yi dünya genelinde reel faiz oranları sıralamasında birinci sıraya taşırken, ekonomi uzmanları TÜİK verilerinin güvenilirliğini sorguluyor.
Türkiye İstatistik Kurumu (TÜİK), merakla beklenen mayıs ayı enflasyon verilerini duyurdu. Açıklanan verilere göre mart ayında enflasyon yüzde 1,53 olarak gerçekleşti. Yıllık enflasyon ise yüzde 35,41 seviyesine ulaştı. Bu rakamlarla birlikte TCMB’nin uyguladığı yüzde 46 politika faizi ile TÜİK’in açıkladığı yüzde 35,41’lik yıllık enflasyon verileri arasındaki fark (reel faiz) yüzde 10,59’a yükseldi. Bu oran Türkiye’yi dünya genelinde reel faiz oranları sıralamasında birinci sıraya taşırken, ekonomi uzmanları TÜİK verilerinin güvenilirliğini sorguluyor.
Türkiye İstatistik Kurumu (TÜİK), merakla beklenen mayıs ayı enflasyon verilerini duyurdu. Açıklanan verilere göre mart ayında enflasyon yüzde 1,53 olarak gerçekleşti. Yıllık enflasyon ise yüzde 35,41 seviyesine ulaştı. Enflasyon yılın ilk dört ayında sırasıyla ocakta yüzde 5,03, şubatta yüzde 2,27, martta yüzde 2,46 ve nisanda yüzde 3 oranında hesaplandı. Böylece TCMB’nin uyguladığı politika faizi ile TÜİK’in açıkladığı enflasyon verileri arasındaki fark (reel faiz) yüzde 10,59’a yükseldi.
POLİTİKA FAİZİ 2002 SEVİYESİNDE
Türkiye Cumhuriyet Merkez Bankası (TCMB), politika faizini yüzde 42,5’ten 350 baz puan yükselişle yüzde 46’ya yükseltti. Gecelik borç verme faiz oranı da yüzde 46’dan yüzde 49’a çıkarılırken politika faizinin AKP’nin iktidara geldiği 2002 Kasım ile aynı seviyede olması dikkat çekti.
TÜRKİYE DÜNYADA REEL FAİZDE BİRİNCİ SIRADA
Türkiye dünya üzerinde en yüksek pozitif reel faiz oranını verirken, dünyadaki en yüksek reel faiz oranını veren ülkeler ve diğer büyük ekonomilerde oranlar şu şekilde:
Endonezya
Güney Afrika
Çin
İsveç
Hindistan
İsviçre
İtalya
Euro Bölgesi
Almanya
ENAG VE TÜİK VERİLERİ ARASINDA BÜYÜK FARK
Bağımsız enflasyon ölçüm grubu ENAG’a göre mayıs ayında tüketici fiyatları yükselmeye devam etti. Grubun hesaplamalarına göre aylık enflasyon yüzde 3,66 oldu, aylık artış oranı ise yüzde 71,23 olarak hesaplandı. Böylece ENAG ile TÜİK verileri arasında yüzde 35,82 oranında TÜİK’in açıkladığı yıllık yüzde 35,41 olan enflasyon verisinin üstünde bir fark ortaya çıktı.
ERDOĞAN’DAN FAİZSİZ EKONOMİ VURGUSU
AKP’li Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan, geçen hafta 2. İstanbul Dünya İslam Ekonomisi Zirvesi’nde açıklamalarda bulundu. Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan, “Faize dayalı ekonomik sistemle kararlılıkla mücadele etmiş bir kardeşinizim. Şahsen faizsiz ekonomi özlemimi bundan sonra da gür bir seda ile dillendirmeye devam edeceğim” dedi. Bu durumun Hazine ve Maliye Bakanı Mehmet Şimşek ile Türkiye Cumhuriyet Merkez Bankası Başkanı Fatih Karahan’ın sürekli tekrarladığı ve aslında reel faiz oranına işaret ettiği ‘sıkı para politikası’nın aksine bir açıklama olması hükümet ile ekonomi yönetimi arasında anlaşmazlık olarak yorumlandı.
İMAMOĞLU TUTUKLANMASI EKONOMİYİ SARSTΙ
Özellikle İstanbul Büyükşehir Belediye Başkanı ve CHP’nin cumhurbaşkanı adayı Ekrem İmamoğlu’nun 19 Mart tarihinde başlayan sürecin ardından tutuklanmasıyla birlikte Türkiye’de ekonomi altüst oldu. BIST 100 Endeksi 19 Mart’ta yüzde 9,79’luk büyük bir düşüşle günü tamamlarken dolar 41,64 TL Euro ise 45,31 TL’ye kadar yükseldi. 20 Mart’ta Merkez Bankası takvim dışı toplantı yapılarak gecelik borç verme faizi yüzde 46’ya yükseldi.
Bu süreçte yükselen döviz kurlarını dengelemek için rezervlerden satış yapan Merkez Bankası sürecin ekonomik sürecinin sonunda 52 milyar doları aşan rezerv satışı yaptı. Hemen ardından 17 Nisan’da ise politika faizi yüzde 46’ya, gecelik borç verme faizi yüzde 49’a çıkarıldı. Faiz indirim süreci sona erdi, birçok şirket rekabette geri kaldığını belirtirken işten çıkarmalar ve küçülme gündeme geldi.
YABANCI YATIRIMCI ÇIKIŞLARI SÜRÜYOR
Bu süreçte bakan Şimşek’in vurguladığı ‘Türkiye’nin dış finansman başarısı’na karşın yabancı yatırımcı çıkışlarının devam ettiği görüldü. Bakan Şimşek’in “yatırımcı güveninin sürdüğü” yönündeki açıklamaları, piyasalar ve yatırımcı güvenine dair değerlendirmelerde bulunan uluslararası kuruluşların tespitleriyle çelişki oluşturması dikkat çekti. Yurtdışından gayrimenkul alımları artarken, yabancı yatırımcı parasını Türkiye’den çıkardı. Reuters, ekonomi programının ‘kısa devre’ yaptığını yazdı. Yabancıların hisse senedi stoku 2 Mayıs haftasında 27 milyar 809,2 milyon dolarken, 9 Mayıs haftasında 28 milyar 375,8 milyon dolara yükseldi. DİBS stokları 9 milyar 124 milyon dolardan 10 milyar 109,6 milyon dolara çıktı. ÖST stokları ise 338.6 milyon dolardan 329.8 milyon dolara geriledi.
KARAHAN DÖNEMİNDE FAİZ SEYRİ
Aralık 2024 tarihinden 6 mart tarihine kadar süren faiz düşüşü gelişmeler üzerine 17 Nisan’da sona erdi ve Merkez Bankası faiz yükseltti.
3 Şubat 2024 tarihinde göreve başlayan ve göreve başladığında yüzde 45 seviyesinde olan politika faizi TCMB Başkanı Fatih Karahan’ın 16 aylık yönetiminin sonunda 1 puan artmış oldu.
REEL FAİZ NEDİR?
Reel faiz, enflasyonun etkisinden arındırılmış gerçek getiriyi gösteren bir ekonomik göstergedir. Nominal faizden enflasyon oranının çıkarılmasıyla hesaplanır. Pozitif olduğunda tasarrufların alım gücünü koruduğunu, negatif olduğunda ise eridiğini ifade eder. Bu durum ekonomide önemli sonuçlar doğurur. Tasarruf sahipleri için yatırım kararlarını etkilerken, tüketici harcamaları ve işletme yatırımları üzerinde belirleyici rol oynar. Merkez bankaları para politikalarını şekillendirirken reel faiz oranını dikkate alır. Ekonomik istikrar açısından kritik bir parametredir ve uzun vadeli büyüme stratejilerinin belirlenmesinde önemli bir referans noktası oluşturur. Finansal piyasalardaki hareketleri anlamak ve doğru yatırım kararları vermek için temel bir kavramdır.
