Hazine ve Maliye Bakanı Nureddin Nebati, Togg’a yönelik kamu alım garantisini hayata geçireceklerini açıkladı.
Hazine ve Maliye Bakanı Nureddin Nebati, Dolmabahçe Çalışma Ofisi’nde gerçekleştirilen toplantıda, 2022 yılını kıymetlendirdi ve 2023 gayelerini paylaştı.
Bakan Nebati burada yaptığı konuşmada Togg‘a ait kıymetli bir açıklamada bulundu.
Nebati, “Ülkemizin vizyon projelerinden olan Togg’a yönelik kamu alım garantisini de hayata geçiriyoruz” dedi.
“Hedef sürdürülebilir büyüme”
Türkiye İktisat Modeli ile kıymetli bir muvaffakiyet kıssası yazdıklarını söyleyen Nebati, global enflasyonun tarihi yüksek düzeylerde seyrettiği, nakliyecilik maliyetlerinin süratle yükseldiği, son yüzyılın en sıkıntı yıllarından olan 2022’de, makroekonomik göstergelerin tamamına yakınında muvaffakiyet elde ettiklerini vurguladı.
Nebati, Türkiye İktisat Modeli’nin temel siyaset araçlarını “TL tasarrufların özendirilmesi, selektif kredi siyaseti ve yatırım ortamının iyileştirilmesi” olarak belirlediklerini anımsatarak, bu siyaset araçlarının faal kullanımıyla birlikte istikrarlı ve sürdürülebilir bir büyümeyi hedeflediklerini kaydetti.
“Cumhuriyet tarihindeki en yüksek düşüş”
TL tasarrufları artırmak, finansal istikrarı güçlendirmek ve finansal derinliği artırmak üzere başta Kur Muhafazalı Mevduat ve Katılma Hesabı olmak üzere birçok yeni adımı devreye aldıklarını hatırlatan Nebati, kısa bir müddette döviz tevdiat hesaplarında Cumhuriyet tarihindeki en yüksek düşüşe imza attıklarını bildirdi.
Nebati, 2022’nin ikinci yarısından itibaren döviz kurlarında istikrarı sağlarken finansal istikrarı da sağlamlaştırdıklarını, TL’nin gerçek olarak bedel kazandığını tabir ederek, TL’ye cazibeyi artırmak için ayrıyeten 6,6 milyar TL’ye ulaşan Gelire Endeksli Senet ihraç ettiklerini ve DİBS ile temettü gelirlerinde stopaj indirimi yaptıklarını anlattı.
Finansal araçlarda çeşitlendirme ve finansal sistem dışındaki atıl tasarrufların finansal sisteme kazandırılması emeliyle 21 Kasım 2022’de devreye aldıkları 5 ton altın karşılığında ihraç edilen Darphane Altın Sertifikaları’na ferdi yatırımcıların büyük ilgi gösterdiğini aktaran Nebati, “Bu teveccühün akabinde bugün de 10 tonluk ikinci altın sertifikası ihracına çıkıyoruz.” dedi.
“Borsa İstanbul, 2022 yılında dolar bazında yüzde 111 ile en yüksek getiriyi sağladı”
Nureddin Nebati, altın sertifikası ihraçları, Altın Tasarruf EkoSistemi ve Altın Dönüşümlü KKM uygulamasıyla 2022’de altın rezervlerinin 129 ton artırılmasına katkıda bulunduklarını belirterek, brüt rezervlerin de 129 milyar dolarla son 8 yılın en yüksek düzeyine ulaştığını kaydetti.
Nebati, “Brüt rezervimizin 2022’de evvelki yıla nazaran 18 milyar dolar artış kaydetmesinde KKM hesaplarının 1,4 trilyon TL’ye ulaşması, 11 milyar dolar fiyatında Eurobond ihracı yapmamız ve ihracatımızın rekor düzeye yükselmiş olması tesirli olmuştur.” dedi.
Borsa İstanbul’daki yatırımcı sayısının 1,4 milyon kişi artmasıyla yatırımcı tabanının genişlediğini söz eden Nebati, kelamlarını şöyle sürdürdü:
“Son bir yılda borsa şirketlerinin piyasa kıymeti yüzde 184 artışla 6,2 trilyon liraya ulaşmıştır. Halka arzları vergisel açıdan teşvik ederek şirketlerimizin 19,3 milyar liralık ek finansmana erişimine imkan sağladık. Böylelikle 2022 yılında 40 yeni şirket, Borsa İstanbul’da süreç görmeye başladı. Türkiye, borsa performansıyla gerek gelişmiş gerekse gelişmekte olan ülkelerden olumlu ayrıştı. Böylelikle Borsa İstanbul, 2022 yılında dolar bazında yüzde 111 ile en yüksek getiriyi sağladı. Yatırım, teşebbüs sermayesi ve gayrimenkul yatırım fon büyüklükleri de sermaye piyasamızın derinleşmesi konusunda katettiğimiz arayı açıkça ortaya koyuyor.”
“En yüksek ihraca imza atan gelişmekte olan ülke olmayı başardık”
Hazine ve Maliye Bakanı Nebati, 2022 sonunda BES’te toplam iştirakçi sayısının 1,3 milyon artışla yaklaşık 15 milyon şahsa ulaştığını anımsatarak, sigortacılığın öbür bir alanı olan Türk İştirak Reasürans AŞ’yi kurmak suretiyle iştirak ekosistemini daha da güçlendirdiklerini söyledi.
Geçen yıl 2021’e nazaran iç borçlanmanın ortalama vadesini 17 ay uzatarak 70 aya yükselttiklerini, maliyetini ise 14,9 puan azaltarak yüzde 10,7’ye düşürdüklerini bildiren Nebati, 2022’de hedefledikleri 11 milyar dolar fiyatında yurt dışı tahvil ihracını muvaffakiyetle tamamladıklarını, şiddetli piyasa şartlarında en yüksek ihracı gerçekleştiren gelişmekte olan ülke olmayı başardıklarını vurguladı.
Nebati, Dünya Bankası, çeşitli milletlerarası finans kuruluşları ve ticari bankalar vasıtasıyla 3,5 milyar dolarlık yurt dışı finansman temin ettiklerini aktardı.
Selektif kredi anlayışıyla ve Hazine Takviyeli Kefalet Sistemi’yle 116 milyar lira kredi imkanı oluşturduklarını belirten Nebati, “İmalat sanayi öncülüğünde kullandırılan ticari kredi büyümesi 2021 yılının 25 puan üzerine çıkarak yüzde 36,1 düzeyine ulaşmıştır. Bu yüksek fiyattaki ve orandaki ticari kredilerimizi güçlü bankacılık bölümümüz sayesinde işletmelerimize sağlıyoruz.” dedi.
Nebati, Türkiye’deki bankaların tahsili gecikmiş alacak oranının öbür gelişmekte olan ülkelerden daha düşük bir düzeyde olduğunun altını çizdi.
“Kişi başına düşen ulusal gelirin bu yıl 12 bin doların üzerine çıkacağını öngörüyoruz”
Bakan Nebati, global pazarlardaki yavaşlama ve paritenin olumsuz tesirlerine karşın ihracatın 254,2 milyar dolarla rekor düzeye ulaştığını aktararak, birinci 3 çeyrekte gerçekleşen büyümenin yüzde 60’ının makine ve teçhizat yatırımları ile net ihracattan kaynaklandığını söyledi.
Ocak-Eylül 2022 devrinde yakaladıkları yüzde 6,2’lik büyümeye işaret eden Nebati, global büyüme iddiaları aşağı istikametli revize edilirken, Türkiye’nin büyüme kestiriminin üst taraflı revize edildiğini belirtti.
Nebati, “İlk 3 çeyrekte ülke ekonomimizin performansını başka ülkelerle kıyasladığımızda çok berrak bir tablo ortaya çıkmaktadır. Bu periyotta Çin bizim yarımız, ABD ve Almanya ise yarımızdan da düşük bir oranda büyüme kaydetmiştir. Yüksek büyüme performansımızın tesiriyle 2022 yılında kişi başına gelirimizin 10 bin dolar düzeyini aşacağını öngörüyoruz ki bu, Orta Vadeli Program iddianızın de üzerindedir. 2023 yılında da kişi başına gelirimizin inşallah daha da yükselerek 12 bin doların üzerine çıkacağını öngörüyoruz.” formunda konuştu.
“290,4 milyar TL’lik vergi gelirinden vatandaşımız lehine vazgeçtik”
Nureddin Nebati, Türkiye İktisat Modeli ile büyümede kırdıkları rekorları sağlam bir yer üzerine inşa ettiklerini, bu yerin değerli bir kesiminin üretim olduğunu vurgulayarak, salgın öncesine nazaran üretimi yüzde 20 artırdıklarını, bu artışın AB’nin 5 katına, ABD’nin ise 7,5 katına tekabül ettiğini söyledi.
Turizmde geçen yıl 51,5 milyon ziyaretçi ve 46 milyar dolar gelir elde etmeyi beklediklerini aktaran Nebati, Kasım 2022 prestijiyle güç ve altın hariç cari fazlanın 2021’e nazaran 14,3 milyar dolar güzelleşerek 51,3 milyar dolara ulaştığını kaydetti.
Nebati, geçen yıl yaşanan global emtia fiyatlarındaki artıştan, tedarik zincirlerindeki kırılmaların sürmesinden, yüksek enflasyondan bahsederek, kasım prestijiyle enflasyonda başlayan düşüş eğiliminin süreceğini vurguladı.
Geçen yıl 290,4 milyar TL vergi gelirinden vatandaşlar lehine vazgeçtiklerini aktaran Nebati, istihdamın kasım prestijiyle 31,6 milyon şahısla tarihi yüksek düzeye ulaştığını, bayanların iş gücüne iştirak oranının yüzde 36,4 ile rekor düzeyde gerçekleştiğini, gençleri pek çok taraftan çeşitli program ve projelerle desteklediklerini, genç girişimcilere uygun imkanlar sunduklarını, gelir vergisi istisnası tanıdıklarını anlattı.
“4 yıllık ortadan sonra yine faiz dışı fazla vermeyi başardık”
Hazine ve Maliye Bakanı Nebati, Türkiye İktisat Modeli ile birçok makro ekonomik göstergede rekorlar kıran ülkenin brüt dış borç stokunun 440 milyar dolar düzeylerinde yatay seyrettiğini, GSYH’ye oranla brüt dış borç stokunun gerilemeye devam ettiğini, toplam borçluluğu da azalttıklarını söyledi.
“2021 yılına kıyasla toplam borçluluğumuzu GSYH’ye oran olarak 23 yüzde puan azaltırken, gelişmekte olan ekonomilerde bu oran artış kaydetmiştir” diyen Nebati, hanehalkı, gerçek dal, kamu ve finansal dalın borçlarının GSYH’ye oranında da birçok ülkeye nazaran epeyce sağlam durumda olduklarını vurguladı.
Nebati, 2022 yılı bütçe sonuçlarının yüzlerini güldürdüğünü tabir ederek, şu bilgileri verdi:
“Makro göstergeler açısından son derece başarılı bir yıl olan 2022’de toplam bütçe masrafımız 2 trilyon 941 milyar lira, bütçe gelirimiz ise 2 trilyon 802 milyar lira olarak gerçekleşti ve bunun sonucunda bütçe açığımız yılın tamamında yalnızca 139,1 milyar lira oldu. Ayrıyeten, toplamda 171,8 milyar lira faiz dışı fazla verdik. Hasebiyle global iktisatta sert türbülanslar yaşanırken, ülkemiz 4 yıllık ortadan sonra 2022 yılında yine faiz dışı fazla vermeyi başardı. Böylelikle bütçe öngörümüzden 139,3 milyar, OVP maksadımızdan ise 322,1 milyar lira daha düşük bir bütçe açığıyla seneyi kapatmış bulunuyoruz. Orta Vadeli Program’da 131,4 milyar lira faiz dışı açık varsayımında bulunmuştuk. 2022’de sağladığımız yüksek bütçe performansıyla bu açığı telafi ettiğimiz üzere 171,8 milyar lira faiz dışı fazla vermeyi de başardık. Bu durum mutluluğumuzu ikiye katladı.”
“Bütçe açığı yüzde 1’in altında gerçekleşecek”
Nureddin Nebati, bütçe açığının GSYH’nin yüzde 3,5 düzeylerinde gerçekleşeceğini öngördüklerini ve OVP’de bu oranı yüzde 3,4 olarak revize ettiklerini belirterek, “OVP’de ilan ettiğimiz GSYH sayısı temel alındığında, bütçe açığının GSYH’ye oranının yüzde 1 olarak gerçekleşeceğini görüyoruz. Lakin, o denli ki GSYH gerçekleşmelerinin OVP beklentilerimizden daha yüksek düzeyde olacağına ait öncü göstergeler, bütçe açığımızın da yüzde 1’in altında gerçekleşeceğini işaret ediyor. 2022 yılındaki tüm şiddetli şartlara karşın son 20 yılın en düzgün bütçe performanslarından birini yakaladık. Bu yüksek performans, muhakkak çok değerli bir muvaffakiyettir.” sözlerini kullandı.
Türkiye’nin bütçe açığının GSYH’ye oranında, gelişmiş ve gelişmekte olan birçok iktisada nazaran çok daha olumlu performans gösterdiğini kaydeden Nebati, “Bu yıl yalnızca bütçe açığını düşürmekle kalmadık, mesnetsiz birtakım tezlerin tam tersine faiz harcamalarının bütçe içindeki hissesini da azalttık. 2022 başlangıç bütçesinde yüzde 13,7 olarak öngörülen faiz masraflarının bütçe içindeki hissesini yüzde 10,6’ya düşürdük.” diye konuştu.
