TÜRKONFED İdare Konseyi Lideri Süleyman Sönmez, “Mevcut ekonomik model altında bu ihracat artışlarının üretkenlik ve teknoloji olmaksızın sürdürülebilmesi güç görünüyor” dedi.
Türk Teşebbüs ve İş Dünyası Konfederasyonu (TÜRKONFED) İdare Heyeti Lideri Süleyman Sönmez, iktisattaki son gelişmelere ait açıklamalarda bulundu.
Bloomberg HT’den Olcay Büyüktaş’a konuşan Sönmez, “Enflasyon artışının, tüm gelişmiş ve gelişen ekonomiler açısından belirleyici olduğu bir yılı geride bıraktık. 2021 yılı pandemi nedeniyle bir toparlama yılı olmuştu. 2022 ise Rusya-Ukrayna Savaşı ile alevlenen besin ve güç krizi başta olmak üzere tedarik sıkıntıları ile sınanan Türkiye İktisat Modeli yılı oldu. Amaçlanan fiyat istikrarı, yatırım artışı, cari fazla, denetim altına alınmış enflasyon maksatları gerçekleşmedi” tabirlerini kullandı.
“Tedirginliğe yol açtı”
Enflasyon ve kurdaki gelişmelerin, iş dünyası için belirsizliklerin artmasına ve yatırımcı davranışlarında tedirginliğe yol açtığını anlatan Sönmez, “Bu devirde başta KOBİ’lerimiz için olmak üzere işletme sermayesi gereksinimi artarken, yüksek faiz yurt dışı kredi imkanlarına, kredi musluklarının kısılması da finansmana erişimi zorlaştırdı” dedi.
“Döviz kuru seviyesi bir tehdit”
Bu yıl ihracatçılar için döviz kuru seviyesinin bir “tehdit” oluşturduğunu söyleyen Sönmez, “İhracatta ünite başı kıymetlerimiz hâlâ çok düşük. Orta ve yüksek teknolojili üretim yetkinliğimiz maalesef yüksek katma bedel yaratmaktan, verimlilikten uzak. İhraç edilen eser ölçüsündeki artışın, ihraç edilen eserin döviz cinsi kıymetindeki artışı geçmesiyle birlikte toplam ihracat artıyor. Mevcut ekonomik model altında bu ihracat artışlarının üretkenlik ve teknoloji olmaksızın sürdürülebilmesi sıkıntı görünüyor. İhracatta mevcut durumun korunması için de kademeli döviz artışları ve sübvansiyonlar ile ihracatçının rekabet gücünün korunması gerekiyor” tabirlerini kullandı.
Sönmez, taban fiyat artışı ve EYT düzenlemesinin üyelerini nasıl etkileyeceği istikametindeki soruya ise şu cevabı verdi:
– Çalışanlarımızın enflasyona ezdirilmemesi ve alım güçlerinin artması öncelikli bakış açımız. Bunu her platformda lisana getiriyoruz ve uyguluyoruz. Öte yandan ülkemiz bir ‘enflasyon-faiz-kur’ sarmalının içinde bulunuyor. Fiyat artışlarının toplumsal refah artırışına katkı yapması için ekonomimizin ücret-enflasyon kısır döngüsünden çıkması gerekiyor. Zira fiyat artışlarının alım gücü ile refaha katkısını artırmak fakat enflasyonun denetim altına alınması ile mümkün. Bunun için iktisat bilimi çerçevesinde kalıcı bir tedavi ve ıslahat gündemini hemen hayata geçirmemiz gerekiyor. Ekonomimizin yükünü minimum fiyat baskısından kurtarıp katma pahası yüksek fiyat etabına geçmeliyiz.
– AB’de ortalama yüzde 7’lerde olan taban fiyatlı çalışan oranı ülkemizde maalesef her 2 çalışandan 1’inin taban fiyatlı çalışması ile ortalamalardan çok uzak. Ekonomimiz adeta taban fiyat çemberine sıkıştırılmış görünüyor. Alım gücü ve refah düzeyinin artırılmasında minimum fiyat artışları kadar enflasyon seviyesinin de denetim altına alınmasını önemsiyoruz. Taban fiyatın enflasyon karşısında erimesi, atılan adımın yalnızca kısa periyodik sonuçlarının alınacağını lakin orta ve uzun vadede tahlile katkı sağlamayacağını gösteriyor. Yüksek teknolojili üretim ve yüksek katma bedel artışı işletmelerimizin verimliliğini artırırken haliyle çalışanlarımızın da yetkinlik, kapasite ve alım güçlerini de minimum fiyat sarmalından kurtaracaktır. Çalışanları taban fiyata bağımlı kılan ekonomik modelin değişmesi, yaratılan katma kıymetin toplumsal refah artışına katkısını da artıracaktır.
– EYT konusuna gelince, EYT hakkını elde eden çalışanların kıdem tazminatı hakkı bakidir. EYT için ayrılan 25 milyar TL’lik KGF paketinin, buna muhtaçlık duyan işletmelerimize öncelikli olarak kullandırılması büyük ehemmiyet arz ediyor. Bu paketin süreç içinde muhtaçlıklar da gözetilerek artırılacağını umuyoruz. EYT’de ortaya çıkan yükün personel, patron ve kamu başta olmak üzere adil ve eşit bir formda gözetilerek yönetilmesini önemsiyoruz.
– Öteki yandan iş gücü piyasasındaki tesirlere de hazırlanmalıyız. Çalışma hayatına devam etmeyecek EYT’lilerin yerine genç istihdamını artırmak bir seçenek. Zira 15-24 yaş ortasında ne eğitim ne istihdamda yer alan yaklaşık 3 milyon 250 bin gencimiz var. Bu gençlerin yüzde 38’i yükseköğrenim, yüzde 31’i de mesleksel yahut teknik lise mezunu. Lakin sektörel istihdam imkanlarının yetersizliğinden ötürü birçok genç mezun olduğu alanda çalışamıyor. Hasebiyle EYT sürecinde gençlerin istihdam imkanlarını artıracak kapsamlı teşvikler ile genç istihdamı artırılabilir ve genç işsizlik oranı OECD ortalamasına çekilebilir.
